THUỐC HAY thay MẬT GẤU: CÂY ĐẠI

Báo Kiến thức gia đình phối hợp cùng Trung ương Hội Đông y Việt Nam và Tổ chức Động vật Châu Á giới thiệu tới bạn đọc các cây thuốc, vị thuốc thay thế mật gấu, từ đó góp phần chung tay chấm dứt việc sử dụng mật gấu trong Đông y tại Việt Nam.


Đại, Đại hoa trắng.
Plummeria rubra L. var. acutifolia. Họ Trúc đào – Apocynaceae.

Mô tả: Cây nhỡ cao 2 – 3m; có khi cao đến 7m. Lá to mọc so le, có chóp nhọn; gân hình lông chim. Cụm hoa ở ngọn cành. Hoa màu trắng, tâm vàng, cũng có khi trộn màu hồng, mùi thơm. Quả đại dài 10 -15cm; hạt có cánh mỏng.
Nơi sống và thu hái: Cây đại được trồng nhiều ở các đình chùa, khắp cả nước. Thu hái hoa từ tháng 5 – 11. đem phơi hay sấy nhẹ ở 40 – 50 độ C đến khô. Vỏ lấy ở những cây già, tách những mảnh nhỏ đem phơi hoặc sấy nhẹ đến khô. Lá và nhựa có thể thu hái quanh năm.
Bộ phận dùng: Vỏ, hoa, lá và nhựa.
Thành phần hóa học: Vỏ ngoài chứa agoniadin và acid plumieric.
Tính vị, qui kinh: Hoa đại có vị ngọt, tính bình. Vỏ cây có vị đắng, tính mát.
Tác dụng:

• Hoa: có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, hòa vị, nhuận tràng, chỉ khái.
• Vỏ: có tác dụng thanh nhiệt, tả hạ, tiêu thũng, sát trùng.
• Lá: có tác dụng hành huyết, tiêu viêm.
• Nhựa: có tác dụng tiêu viêm, nhuyễn bì phu.

Công dụng:

• Hoa: chữa rối loạn tiêu hóa, chữa ho, tả lỵ, vàng da.
• Vỏ: chữa thủy thũng, tiểu tiện ít hoặc táo bón lâu ngày, chữa răng  lợi sưng đau.
• Nhựa: dùng chữa sưng tấy, mụn nhọt, chai chân.
• Lá thường dùng giã đắp ngoài chữa bong gân, sai khớp.

Liều lượng, cách dùng:

• Hoa: ngày dùng 10 – 15g, dạng thuốc sắc.
• Vỏ: ngày dùng 4 – 8g